Szkoła Podstawowa w Połomi
im. ks. kard. Stefana Wyszyńskiego

W październiku br. nasza szkoła wzięła udział w ogólnopolskiej akcji Ministerstwa Edukacji i Nauki "Szkoła pamięta". W tym roku upamiętniliśmy postać Henryka Jacka, poety, literata i aktora wywodzącego się z naszej miejscowości, który zaginął we Lwowie w 1940 r.

Na dolnym korytarzu obok pokoju nauczycielskiego powstała gazetka ścienna zawierająca biogram Henryka Jacka, archiwalne zdjęcia i listy udostępnione przez rodzinę oraz kilka wierszy poety. Uczniowie będą zapoznawać się z jego życiem i twórczością podczas lekcji w bieżącym roku szkolnym.

Henryk Jacek urodził się 16 lipca 1916 roku w Połomi na przysiółku Sołtysie. Jego ojciec, Jan Jacek, w wieku 22 lat (tuż przed wybuchem pierwszej wojny światowej) wyjechał do Stanów Zjednoczonych, ale z powodu wypadku szybko powrócił do domu rodzinnego w Połomi. W 1915 roku ożenił się z Jadwigą Wilkówną. Jackowie mieli czwórkę dzieci: Henryka, Stanisławę, Helenę i Władysława.

W 1923 roku Henryk rozpoczął edukację w sześcioklasowej Szkole Powszechnej w Połomi. Pasją czytelniczą zaraziła go zapewne charyzmatyczna nauczycielka i wychowawczyni, Monika Brysiówna. Henryk, po przeczytaniu zawartości skromnej biblioteki szkolnej, wypożyczał książki z prywatnych biblioteczek. Wrażeniami z lektur dzielił się z dwoma kolegami, Józefem Brudem i Aleksandrem Dudkiem, którzy stali się później jego przyjaciółmi i powiernikami tajemnic.

Następnie kształcił się w Gimnazjum Księży Michalitów w Miejscu Piastowym, gdzie powstały jego wiersze, które potem weszły do zbiorku pt. „Dusza ludu”. W 1934 roku opuścił szkołę w Miejscu Piastowym, nie uzyskując matury. Potem założył grupę aktorską i dawał spektakle. Za zarobione pieniądze opłacił druk tomiku, który ukazał się w 1934 roku.

W salach rzeszowskiego Sokoła spotkał się z działającą tam młodzieżą harcerską i nawiązał kontakt z rzeszowskim Hufcem Harcerzy. Wraz z delegacją związku wziął udział w pielgrzymce do grobu Józefa Piłsudskiego w lipcu 1935 roku w Krakowie.

W połowie 1935 roku ukazał się kilkunastostronicowy zbiorek wierszy Henryka Jacka pt. „Do Wsi” (nie posiada go jednak żadna bibliotek). We wrześniu tego samego roku roku Henryk dostał się jako aktor do Teatru Dramatyczno-Literackiego, z którym objeżdżał Roztocze (Annopol, Józefów, Krasnystaw), wystawiając m.in. sztuki: „W szponach szatana” i „Kozacy na Litwie”. Pisał także kawały na scenę do Teatru Propagandowego w Niedrzwicy Dużej.

W sierpniu 1936 roku wraz z kolegą założył i prowadził Teatr Literacki, w którym pracowało dziesięć osób. W grudniu tego samego roku otrzymał pracę w Łucku na Wołyniu w jednym z wydziałów urzędu wojewódzkiego w charakterze referenta. Zaczął wówczas pilnie poznawać język ukraiński, gdyż sprawy, którymi się zajmował dotyczyły sytuacji, jaka panowała w środowiskach ludności ukraińskiej i jej organizacjach na Wołyniu.

W 1937 roku ukazał się drukiem kolejny utwór Henryka Jacka zatytułowany „Słowa o Wodzu”. Od 1938 roku przebywał na terenie ówczesnego województwa stanisławowskiego, gdzie otrzymał posadę sekretarza w Urzędzie Gminnym w Bednarowie.

Po czterech miesiącach przeniósł się do Lwowa. 1 kwietnia podjął pracę jako urzędnik w Dziale Ubezpieczeń Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Rutowskiego 21. Marzył o rozpoczęciu studiów na Uniwersytecie Lwowskim i czynił starania o przyjęcie u profesora Franciszka Bujaka, z którym korespondował (nie wiadomo, czy było to możliwe, gdyż Henryk nie posiadał matury).

Ostatni tydzień sierpnia 1939 r. spędził w Połomi, tu też zastał go wybuch wojny (ze względu na zły stan zdrowia został zwolniony ze służby wojskowej). W pierwszej połowie października odbył podróż na trasie Rzeszów-Machów-Tarnobrzeg-Lublin, odwiedzał znajomych, by zasięgnąć opinii o sytuacji zaistniałej w kraju. Po powrocie podjął decyzję wyjazdu do Lwowa. Mimo usilnych próśb ze strony rodziny, aby okres wojny przeczekał w Połomi, postanowił przyspieszyć swój wyjazd, póki granica niemiecko-sowiecka na linii Sanu była jeszcze otwarta. Rodzinną miejscowość opuścił 16 października 1939 roku. Wyjechał do Lwowa.

Z chwilą uruchomienia poczty, co nastąpiło na początku 1940 roku Henryk Jacek wysłał do rodziny kilka kartek pocztowych oraz jeden list. W liście z 2 lutego pisał: „W związku z uruchomieniem poczty, pragnę skorzystać z tego i dać wam znać, że jeszcze żyję! Czuje się dobrze, mieszkam od początku we Lwowie (…) Za parę dni wybieram się daleko do Rosji Radzieckiej. Lubię poznawać świat. Uczę się języka rosyjskiego, wybierając się do Ziemi Nieznanej” .

Zamiarów tych nie zrealizował, do końca czerwca pozostał we Lwowie. W kilku kolejnych wysłanych do rodziny kartkach pocztowych już nie wspominał o zamiarach podróży na Wschód, która, jak się okazało, mogła być tylko mitem.

Ostatnia wiadomość od Henryka pochodzi z 19 czerwca 1940 roku. Jest to pocztówka do Józefa Bruda z gratulacjami narodzin syna.

Po wkroczeniu Niemców do Lwowa rozpoczęto poszukiwanie Henryka, jednak nie uzyskano żadnych wiadomości o jego losach i okolicznościach zaginięcia. Nawet Stanisław Wilk, wujek Henryka, mieszkający i pracujący we Lwowie nie wiedział, co mogło się stać z jego bratankiem. Po zakończeniu wojny ponowiono próby poszukiwania, ale spełzły one na niczym.

Henryk Jacek zaginął bez wieści w wieku 24 lat, nie wiadomo, co tak naprawdę się z nim stało. Jego twórczość, choć zauważona, minęła bez większego echa i została zapomniana. Poświęcona była głównie rodzinnej miejscowości oraz marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu.

-------------------------------

„Szkoła pamięta” to akcja Ministerstwa Edukacji i Nauki. Odbywa się w okresie, w którym wspominamy zarówno naszych bliskich, jak i tych, którzy zapisali się w historii – tej ogólnonarodowej i lokalnej. W ten sposób inicjatywa nawiązuje do polskiej tradycji świąt zadusznych.

Celem akcji jest zwrócenie uwagi młodych ludzi na potrzebę pielęgnowania pamięci o bohaterach naszej wolności, szczególnie tych, którzy są związani z historią danego miejsca, regionu, społeczności.